Hodowla i Chów Bydła 2022/6

Zdążyć przed upałami

Drodzy Państwo, jak zapewne sami widzicie, przyszła wiosna, drzewa się zazieleniły, wokół rozbrzmiewa ptasi śpiew, a zimowe kurtki powędrowały do szaf. Z jednej strony nic, tylko się cieszyć, z drugiej…, cóż, wszyscy wiemy, że cieplejsze dni niosą ze sobą pewne niebezpieczeństwa, zwłaszcza dla zwierząt gospodarskich. W ubiegłym roku w czasopiśmie „The Lancet Planetary Health” ukazała się analiza określająca, jakie temperatury będą stanowić problem dla ludzi, zwierząt hodowlanych i upraw. Zebrano w niej dane z lat 1950–2020 dotyczące progów wytrzymałości ludzi, bydła, świń, drobiu, ryb i roślin uprawnych.

Badania wskazują, że człowiek zaczyna odczuwać stres cieplny w temperaturze powyżej ok. 23°C w warunkach wysokiej wilgotności oraz ok. 27°C w niskiej wilgotności. Wynika to ze spadku wydajności mechanizmu chłodzenia organizmu za pomocą pocenia się, który przy wyższej wilgotności powietrza działa mniej efektywnie. W warunkach wysokiej wilgotności do śmierci może prowadzić długotrwałe przebywanie w temperaturze powyżej 32°C, a przy niskiej wilgotności – 45°C. 

Zwierzęta gospodarskie, takie jak krowy i świnie, mają zbliżoną do ludzkiej strefę komfortu termicznego. Do śmierci znacznej części ssaków hodowlanych może prowadzić ich długotrwałe przebywanie w warunkach wysokiej wilgotności w temperaturze powyżej 32°C, a przy niskiej wilgotności – 45°C. Stres cieplny powoduje, że zwierzęta wolniej rosną, spada ich produktywność (np. wydajność mleczna), pojawiają się problemy z rozmnażaniem. Można próbować łagodzić te skutki, m.in. poprzez chłodzenie powietrza w budynkach gospodarskich. Odpowiedni dobór genetyczny pozwala wyhodować rasy bardziej odporne na wysokie temperatury. Przykładem jest rasa bydła zebu indyjskie, wyhodowana w tropikalnych rejonach południowej Azji, dostosowana ewolucyjnie do gorących warunków – posiada bowiem krótką i gładką okrywę włosową, co wpływa na wydajniejsze chłodzenie organizmu, oraz wydajniejsze gruczoły potowe i wolniejszy metabolizm.

Niestety, pewne jest to, że w miarę ocieplania się klimatu i przedłużających się fal upałów problem stresu cieplnego będzie stopniowo narastał. Dlatego w czerwcowym numerze naszego miesięcznika przygotowaliśmy blok tematyczny poświęcony stresowi cieplnemu i sposobom jego minimalizowania. Publikujemy wypowiedzi i opinie praktyków hodowlanych i przedstawiamy praktyczne przykłady usprawnień mających na celu zabezpieczenie utrzymywanych w gospodarstwach krów przed skutkami nadchodzących upałów. Mamy nadzieję, że te artykuły będą pomocne i inspirujące. 